Năm 2021 là năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Nghị quyết của Đại hội đại biểu của Đảng bộ Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam lần thứ VIII - nhiệm kỳ 2021-2025, mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 song được sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, sự ủng hộ của các Bộ, Ngành Trung ương và Địa phương, cùng với sự quyết tâm, cố gắng của toàn thể cán bộ, công chức và các nhà khoa học, Viện Hàn lâm đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ KHCN quan trọng do Thủ tướng, Chính phủ giao và các nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra. 

Năm 2021, Viện Hàn lâm đã đạt được thành tích tốt với tổng số công bố là 2.265 công trình khoa học, trong đó số công bố trên các tạp chí quốc tế là 1.607 công trình, tương đương với năm 2020. Số công trình trên các tạp chí có uy tín thuộc danh mục SCIE tăng nhẹ 3,4% so với năm 2020 (mặc dù năm 2020 đã tăng rất cao tới 44,3%). Về chất lượng của các công trình công bố tiếp tục được nâng cao, số lượng công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín thuộc danh mục SCIE có chỉ số IF ≥ 3 đạt 29,3% trong đó có một số công trình trên các tạp chí quốc tế có chỉ số IF cao. Số lượng công bố trên các tạp chí quốc tế được xếp loại Q1 chiếm 40% và Q2 trở lên đạt 81,7% theo phân loại của Scimago. Viện Hàn lâm tiếp tục là đơn vị đứng hàng đầu cả nước trong công tác nghiên cứu cơ bản. 

Bên cạnh đó, Viện Hàn lâm đã thực hiện thành công nhiều Chương trình KHCN cấp Quốc gia và cấp Viện Hàn lâm, trong đó đã hoàn thành tốt Chương trình Tây Nguyên và Chương trình KHCN Vũ trụ giai đoạn 2016-2020; tiếp tục thực hiện thành công Chương trình phát triển vật lý đến năm 2025 và Chương trình phát triển nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực Hoá học, Khoa học sự sống, Khoa học trái đất và Khoa học biển giai đoạn 2017-2025. Ngoài ra, hai Trung tâm quốc tế dạng II dưới sự bảo trợ của UNESCO là Trung tâm Vật lý Quốc tế và Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Quốc tế về Toán học (đi vào hoạt động từ năm 2018, chính thức được ra mắt ngày 29/10/2021) đã phát huy được những thế mạnh về nghiên cứu cơ bản của Viện trong lĩnh vực Toán học, Vật lý. 

Trong hoạt động điều tra cơ bản, Viện Hàn lâm tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ điều tra cơ bản, đánh giá nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước, trong đó tập trung nghiên cứu về đa dạng sinh học và xây dựng các cơ sở dữ liệu về các loài động, thực vật cho các khu vực khác nhau tại Việt Nam. 

Công tác nghiên cứu ứng dụng và triển khai công nghệ tiếp tục được đẩy mạnh. Năm 2021, Viện Hàn lâm đã được cấp 63 Bằng độc quyền phát minh sáng chế và Bằng độc quyền giải pháp hữu ích, trong đó có 03 Bằng độc quyền sáng chế quốc tế. Viện Hàn lâm đã tham gia vào 02 sự kiện giới thiệu quảng bá khoa học công nghệ Quốc gia là: Triển lãm quốc tế đổi mới sáng tạo do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì và đồng tổ chức với Cục Công nghệ Thông tin (Bộ KHCN) và Hội Nữ Trí thức trưng bày các sản phẩm với chủ đề: “Đổi mới công nghệ - Kết nối doanh nghiệp” nhằm giới thiệu các kết quả nghiên cứu của Viện Hàn lâm tới xã hội và doanh nghiệp. Viện Hàn lâm tiếp tục được Tổ chức Clarivate trao giải  "Dẫn đầu về đổi mới sáng tạo" năm 2021 ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á. 

Năm 2021, Viện Hàn lâm đã thực hiện triển khai 90 nhiệm vụ, đề tài hợp tác với các bộ ngành và địa phương. Các kết quả nghiên cứu đều có tính ứng dụng thiết thực và được chuyển giao cho địa phương, cơ sở sản xuất và doanh nghiệp. Ngoài ra, Năm 2021, các đơn vị trực thuộc đã thực hiện trên 1.633 hợp đồng KHCN tăng 36% so với năm 2020. Tổng số nhiệm vụ, đề tài các cấp được triển khai thực hiện trên toàn Viện hàn lâm là 629 nhiệm vụ. 

Trong năm 2021, mặc dù bị ảnh hưởng của dịch Covid-19, Viện Hàn lâm vẫn duy trì kết nối trao đổi với các đối tác quốc tế triển khai các nhiệm vụ hợp tác song phương, tổ chức, tham gia hội nghị, hội thảo, ký kết văn kiện hợp tác công tác hợp tác quốc tế bằng hình thức trực tuyến. Cụ thể: Viện Hàn lâm đã ký 02 văn kiện hợp tác với Trung tâm Nghiên cứu khoa học Quốc gia Pháp về chuyển giao nguồn gen và với Viện Hàn lâm Khoa học Séc về thực hiện nhiệm vụ hợp tác quốc tế song phương giai đoạn 2022-2023. Các đơn vị trực thuộc đã tiến hành ký kết 36 văn bản về hợp tác, trao đổi nghiên cứu khoa học và đào tạo trong nhiều lĩnh vực. Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Anh và CH Pháp của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ký Ý định thư về hợp tác trong lĩnh vực vệ tinh quan sát Trái đất với Trung tâm Nghiên cứu vũ trụ Quốc gia Pháp (CNES) và Tập đoàn Airbus Defence and Space (Airbus SAS). Ngoài ra, năm 2021 Viện Hàn lâm tiếp tục phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học Nga thực hiện chuyến khảo sát nghiên cứu vùng biển Việt Nam lần thứ 7 bằng tàu Viện sĩ Oparin. 

Năm 2021, có 10/12 tạp chí khoa học chuyên ngành trực thuộc Viện Hàn lâm được xuất bản 100% bằng tiếng Anh, chỉ còn 02 tạp chí Công nghệ Sinh học và tạp chí Khoa học và Công nghệ biển là có 50% số xuất bản bằng tiếng Việt. Viện Hàn lâm đã hợp tác với nhà xuất bản Springer Nature Singaprore Pte Ltd để xuất bản các ấn phẩm dạng sách. Theo đó các ấn phẩm bản giấy sẽ được phát hành tại Việt Nam và ấn phẩm bản điện tử sẽ do phía Springer chịu trách nhiệm phát hành toàn cầu. Năm qua, Viện Hàn lâm đã xuất bản được 74 sách chuyên khảo. 

Bên cạnh đó, các hoạt động KHCN khác cũng đạt kết quả tốt như vận hành hoạt động ổn định VNREDSat-1 trên quỹ đạo, tiếp tục cung cấp ảnh vệ tinh phục vụ hiệu quả nghiên cứu khoa học và quốc phòng - an ninh; hoạt động của mạng lưới trạm quan sát động đất phục vụ báo tin và cảnh báo sóng thần năm 2021 đã ghi nhận được 150 trận động đất trên lãnh thổ và lãnh hải Việt Nam; tích cực triển khai các hoạt động của Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam, hoàn thành và kết thúc thực hiện giai đoạn 2010-2020 dự án “Xây dựng Bộ sưu tập mẫu vật quốc gia về Thiên nhiên Việt Nam";

Trong công tác đào tạo đại học, sau đại học, Trường Học viện Khoa học và Công nghệ, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội và Viện Toán học đã tổ chức nhiều đợt tuyển sinh nghiên cứu sinh và học viên cao học trong năm 2021. Chất lượng đào tạo ngày càng nâng cao và số lượng học sinh vào trường ngày càng tăng. 

Năm 2021, lần đầu tiên Viện Hàn lâm triển khai Chương trình thu hút các nhà khoa học trẻ vào công tác tại Viện và đã lựa chọn được 14 cán bộ trẻ chưa là biên chế tham gia Chương trình. Ngoài ra, Viện Hàn lâm tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chương trình hỗ trợ cán bộ trẻ nhằm thu hút cán bộ trẻ - giỏi và cán bộ có trình độ cao về công tác tại Viện. Trong năm 2021, Viện đã hỗ trợ 114 cán bộ trẻ gồm 62 tiến sĩ, 39 thạc sĩ và 13 kỹ sư và cử nhân. 

Các hoạt động thường xuyên khác của Viện Hàn lâm như về Tổ chức – cán bộ, Văn phòng, Hợp tác quốc tế, Kế hoạch – tài chính, Thanh kiểm tra đã đi vào nề nếp đạt kết quả tốt, cùng với những hoạt động tích cực của Công đoàn và Đoàn thanh niên đóng góp vào các thành tích chung của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Cũng trong khuôn khổ hội nghị, các đại biểu đã được nghe một số báo cáo minh họa về tình hình hoạt động và kết quả của các đơn vị trực thuộc Viện Hàn lâm trong năm qua.

Với các kết quả đạt được, năm 2021, nhiều tập thể và cá nhân của Viện Hàn lâm đã được Chính phủ trao tặng các giải thưởng vì đã có thành tích xuất sắc trong các hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng và triển khai công nghệ. Cụ thể như: Cờ Thi đua của Chính phủ cho 04 đơn vị trong đó có 01 cờ thi đua của Chính phủ cho Viện Hàn lâm – đơn vị dẫn đầu Khối thi đua các Bộ, ngành Khoa học - Văn hóa - Xã hội; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho 06 đơn vị; Huân chương Độc lập hạng 3 cho 01 cá nhân; Huân chương Lao động hạng Ba cho 07 cá nhân; Huân chương Lao động hạng Nhì cho 03 cá nhân. Về khen thưởng cấp Viện Hàn lâm gồm: Bằng khen của Chủ tịch Viện Hàn lâm cho 03 cá nhân; Kỷ niệm chương của Viện Hàn lâm cho 40 cá nhân trong đó có 02 Kỷ niệm chương tặng cho cá nhân nước ngoài.

Nhằm biểu dương các đơn vị, tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác năm 2021, Ban lãnh đạo Viện Hàn lâm đã trao danh hiệu Cờ Thi đua của Viện Hàn lâm cho 09 đơn vị; trao danh hiệu Tập thể Lao động xuất sắc cho 30 đơn vị và 25 Phòng (và Trung tâm); trao danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp Viện Hàn lâm cho 06 cá nhân; tặng Bằng khen của Chủ tịch Viện cho 07 đơn vị và 03 tập thể; tặng Bằng khen của Chủ tịch Viện cho 10 cá nhân; 01 tập thể và 6 cá nhân được khen thưởng thành tích xuất sắc đột xuất.