Tham dự hội thảo ngày 19/4, có Ths. Nguyễn Thị Vân Nga - Giám đốc Trung tâm Thông tin - Tư liệu, cùng toàn thể cán bộ viên chức hiện đang công tác tại Trung tâm. Về phía khách mời, có PGS.TS Nguyễn Hồng Quang - Viện Vật lý, Ths Trần Văn Sắc - Giám đốc Nhà xuất bản Khoa học tự nhiên Công nghệ, bà Nguyễn Thị Hương Giang - Phó tổng biên tập Tạp chí Khoa học & Công nghệ Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghệ), TS. Nguyễn Thiên Tạo - Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, nhà báo Nguyễn Như Mai, bà Trần Thị Hải Yến - IGroup Việt Nam. Ngoài ra, còn có đông đảo sinh viên của trường Đại học Khoa học & Công nghệ Hà Nội, cán bộ nghiên cứu trẻ của Viện Hàn lâm.

Mở đầu hội thảo, Ths. Nguyễn Thị Vân Nga - Giám đốc Trung tâm Thông tin - Tư liệu, đã phát biểu: “Trong đời sống tinh thần của mỗi chúng ta, sách đóng vai trò rất quan trọng. Đánh giá cao tầm quan trọng của văn hóa đọc, từ năm 2014, theo Quyết định số 284/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ngày 21-4 hằng năm chính thức được chọn là Ngày sách Việt Nam. Thường niên, để chào mừng Ngày Sách Việt Nam, Trung tâm Thông tin - Tư liệu tổ chức Triển lãm và Hội thảo về sách. Đây là dịp để Trung tâm giới thiệu nguồn tài nguyên quý giá mà thư viện của Viện Hàn lâm đang lưu giữ. Qua đó, phát huy tối đa giá trị của sách đối với sự nghiệp nghiên cứu của các nhà khoa học, đặc biệt là đối với cán bộ nghiên cứu trẻ, cũng như đối với các học viên, sinh viên”.

Hội thảo được tiếp tục với những phát biểu đầy ý nghĩa của các đại biểu. Ths. Trần Văn Sắc, nhấn mạnh: “Độ che phủ của Ngày Sách Việt Nam ngày càng lớn, với hơn 90% tỉnh thành đã tổ chức Ngày sách Việt Nam đến tận xã, phường, quận. Các cơ sở giáo dục, thư viện đã tổ chức thường niên Ngày Sách Việt Nam để quảng bá giá trị của sách đến với độc giả. Qua 5 năm thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Ngày Sách Việt Nam, ngành xuất bản đã xuất bản được 160.000 ấn phẩm với 1,9 tỷ bản. Chất lượng xuất bản phẩm đã được nâng cao, góp phần nâng cao dân trí”. Ông Trần Văn Sắc cũng giới thiệu cụ thể hơn về mô hình nhà xuất bản quốc tế của Nhà xuất bản Khoa học & Công nghệ của Viện Hàn lâm. Hiện, nhà xuất bản đang xuất bản sách và tạp chí. Hiện xuất bản 12 tạp chí quốc gia, trong đó có nhiều ấn phẩm đã xuất bản theo thông lệ quốc tế. Xuất bản khoản 100 đầu sách mỗi năm. Đây là nguồn tài nguyên quý giá, kết tinh chất xám của các nhà khoa học, cán bộ nghiên cứu của Viện Hàn lâm.

Bà Nguyễn Thi Hương Giang, Phó tổng biên tập Tạp chí Khoa học & Công nghệ (Bộ Khoa học & Công nghệ), đã trình bày tổng quan về quy chuẩn của một tạp chí khoa học, lịch sử phát triển của tạp chí Khoa học & Công nghệ. Hiện, tạp chí này có 3 series: A là phục vụ công tác quản lý (12 số/năm), B là xuất bản tạp chí tiếng Anh online phục vụ nhu cầu hội nhập quốc tế và cập nhật thông tin nhanh chóng, C là mỗi quý xuất bản 1 số tiếng Anh (Vietnam Journal of Science, Technology and Engineering), dày 96 trang, với khoảng 13-16 bài báo khoa học/số) đăng tải các bài báo khoa học hoàn toàn bằng tiếng Anh, được thực hiện theo quy trình quốc tế. Trong tương lai gần, tạp chí Khoa học & Công nghệ sẽ nâng cao toàn diện chất lượng của Tạp chí (bản tiếng Việt và tiếng Anh) theo các tiêu chí Scopus, tiến tới đạt chuẩn Scopus trong thời gian tới; Xuất bản tạp chí tiếng Anh online phục vụ nhu cầu hội nhập quốc tế và cập nhật thông tin nhanh chóng.

Tiếp theo, TS. Nguyễn Thiên Tạo cũng góp một tham luận rất hữu ích về kinh nghiệm tra cứu và khai thác tài liệu nghiên cứu khoa học. Theo TS Tạo, đối với các nhà khoa học, việc tra cứu tài liệu rất là quan trọng. Phần lớn tài liệu nghiên cứu gồm tài liệu gốc và thứ cấp. Tuy nhiên, rất ít người tiếp cận được tài liệu gốc. Còn tài liệu thứ cấp, tìm đơn giản hơn, đã được hiệu đính quá các nhà nghiên cứu.

“Nếu chúng ta không có kĩ năng sàng lọc thì sẽ mất nhiều thời gian khi tìm kiếm tài liệu. Google có thể cho ra hàng triệu kết quả, nếu đọc hết thì mất hàng tháng trời. Do đó, nhà nghiên cứu tìm tài liệu, cần phải có kĩ năng sàng lọc”, TS. Tạo nhấn mạnh.

Từ kinh nghiệm cá nhân, TS. Tạo cũng đưa ra các công cụ để hỗ trợ cho nhà nghiên cứu tìm tài liệu. Đó là google scholar; thư viện số của VAST, Pudmed, data base & archive, Book & journals (trong đó có NXB Taylor & Francis cung cấp những bài báo mới nhất cho các nhà nghiên cứu trẻ của các nước thế giới thứ 3).

Đã từng trải nghiệm trong thư viện số của VAST, TS. Tạo có một lưu ý: Tại thư viện này có thể tìm được các thông tin về các tạp chí điện tử, của các nhà xuất bản lớn. Nhưng, thiếu định hướng cụ thể cho từng nhóm bạn đọc. Cần có những định hướng riêng cho từng các bộ nghiên cứu chuyên ngành, bằng các công cụ, để đỡ mất thời gian cho người tra cứu.

TS. Tạo cũng ngỏ ý muốn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, phương pháp và định hướng nghiên cứu với những bạn trẻ đam mê nghiên cứu khoa học.

Rất tâm huyết với những chia sẻ của TS. Tạo, ông Phạm Ngọc Minh (Viện Công nghệ thông tin): “Tôi thấy vấn đề tra cứu cơ sở dữ liệu rất hay. Viện Hàn lâm cần tổ chức đội ngũ chuyên gia hàng đầu, để định hướng cho cán bộ trẻ trong việc tìm kiếm tra cứu thông tin. Có thể xây dựng một mạng lưới chuyên gia để hỗ trợ cán bộ trẻ nghiên cứu tiếp cận tài liệu”.

Về vấn đề này, PGS.TS. Nguyễn Hồng Quang, nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin- Tư liệu, hiện là nghiên cứu viên cao cấp của Viện Vật lý, cho biết: “Thực ra, Viện Hàn lâm đã xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên gia. Khi cơ sở dữ liệu này open cho tất cả mọi người, có thể tìm kiếm được tên tuổi, lĩnh vực mà chuyên gia phụ trách”.

Tập trung vào vấn đề hỗ trợ cho nhà nghiên cứu, về mặt thông tin, thư viện chính thống của Viện Hàn lâm http://library.vast.vn đã và đang có nhiều nguồn tài nguyên hữu ích. Tại đây, các nhà khoa học, cán bộ nghiên cứu có thể tìm kiếm, tra cứu tài liệu phụ vụ cho công việc của mình.

PGS.TS. Nguyễn Hồng Quang cũng gợi ý những mạng khoa học có thể hỗ trợ các nhà khoa học tìm kiếm tài liệu, dữ liệu như: Mạng Researcher gate, Google Cholar và công cụ tìm kiếm chung như google, wiki, sci-hub, libgen.

Sau hội thảo, Trung tâm Thông tin - Tư liệu cũng tổ chức trao giải thưởng “Tìm hiểu, khai thác nguồn tin điện tử trong Thư viện Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và bốc thăm trúng thưởng cho bạn đọc của Thư viện, tiếp tục Triển lãm sách cho tới ngày 22/4/2019.